Augustów

Cerkiew św. Apostołów Piotra i Pawła

1210521418

Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej po przebudowie w 1879 roku okazała się zbyt ciasna dla rozwijającej się parafii. Rozpoczęto starania o budowę nowej cerkwi. Władze miejskie przekazały na ten cel część sadu na głównym Placu Bazarnym w centrum miasta. Uroczyste położenie kamienia węgielnego odbyło się 9 lipca 1881 roku, a wyświęcenia dokonano 7 października 1884 roku. Cerkiew wznosili majstrzy z Górnego Śląska. Miała ona jedną kopułę i czteropiętrową, zwieńczoną kopułką dzwonnicę nad wejściem, z pięcioma dzwonami. Największy z nich ważył 400 kg. Świątynia mogła pomieścić osiemset osób. Po uzyskaniu niepodległości cerkiew w 1921 roku została zajęta pod kościół garnizonowy Pułku Ułanów Krechowieckich. W 1926 roku w ciągu trzech dni cerkiew została rozebrana, a cegłę wykorzystano do budowy seminarium nauczycielskiego. Literatura: Żaloba svjaśćennika Avgustovskoj cerkvi Ioanna Ban’kovskogo na starostu Śanjavskogo o grabieże, nasili i rozboje, 1749 g., Akta Vilenskie, t. 7, Vil’na, s. 543-544; O prisoedenenii k pravoslavnoj Cerkvi, ChVEV 1877, nr 4, s. 5; O podćynenii avgustovskoago blagoćinnićeskago okruga i varśavskoj Uspenskoj cerkvi neposredstvenno vedeniju Eparchal’nomu Archireju i cholmsko-varśavskoj Konsistorii, ChVEV 1879, nr 4, s. 54; Osvjaśćenie cerkviej Avgustovskej i Żumud;skoj, ChVEV 1879, nr 7, s. 113; Osmotr Gubernatorom Suvalkskoj guberni i eio cerkvej, ChVEV 1886, s. 15-16; Perenesenie drevnej ikony Bożiej Materi iz staroj Kazanskoj v novuju Petropavlovskuju cerkov’ v gor. Avgustove, ChVEV 1887, s. 370-371; M. Stempkovskij, Prisoedinenie k pravoslaviju, ChVEV 1877, nr 4, s. 5; 1888, s. 172; M. Chruscević, Osvjaśćenie pamjatnika v gor. Avgustove [pokuśenie na cara, 17.10.1888 g.], ChVEV 1891, nr 12, s. 182; Ućreżdenie prichodskogo bratstva, ChVEV 1894, s. 62-64, 98; M. Stempkovskij, Pravoslavnyj prichod v gor. Avgustove Suvalkskoj gubernii, ChVEV 1894, nr 1, s. 14-17, nr 3, s. 153-154; P., Poseśenie Avgustovskogo, Kalvarijskago i Kibartskago prichodov Suvalkskago blagacinija Flavianom archiepiskopom cholmsko – varśavskim, ChVEV 1894, nr 22, s. 366-368; Iz gor. Avgustova. Drevnjaja ćasovnja, ChVEV 1900, s. 74-76; Poseśćenie archiep. Nikanorom gorodov Skernevec, Aleksandrova Pogranićnago, Mariampolja, Suvalok i Avgustova, VEL 1907, s. 160 -164; 35-letie svjaśćenstva Maksimiljana Stempkovskogo, ChVEV 1903, s. 192; M. Z., Putiśestvie Nikolaja archiepiskopa Varśavskago i Privislinskago po Suvalkskoj guberni [Avgustov, Suvalki, Sejny, Mariampolo Verżbolovo i Kibarty], VEL 1910, s. 271-274; Priezżij, Iz Avgustova. Unićtożenie pravoslavnago chrama, „Voskresnoe Ćtenie” 1926, nr 37, s. 586-587; K razborke pravoslavago chrama v Avgustove, „Voskresnoe Ćtenie” 1927, nr 3, s. 24; Pravoslavie v Suval’śćyne, „Voskresnoe Ćtenie” 1927, nr 30, s. 354; J. Wiśniewski, Nieznany oryginał dokumentu lokacji Augustowa z 1557 r., „Rocznik Białostocki”, t. 3(1962), s. 425-437; BATURA A., ZDRODOWSKI Z., Augustów i okolice. Informator turystyczny, Kraków 1973; A. Korgul, Rola Augustowa w wymianie handlowej Litwy i Korony na przełomie XVI i XVII wieku, [w:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI-XVIII w., pod red. A. Wyrobisza, prace Instytutu Historycznego UW, Warszawa 1981, s. 91-104; BONDARUK K., Torżestvo v Avgustove, „Cerkovnyj Vestnik” 1986, nr 1/3, s. 71-72; A. Ćaćuha, U ćużym asjaroddzi abo Typovyja kacapy, „Niva” 3.11.1996 r., nr 44, s. 8; W. Batura, A. Makowski, J. Szlaszyński, Dzieje Augustowa od założenia miasta do 1945 roku, Suwałki 1997; J. Maroszek, Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią, Białystok 2000; A. Vaśkević, Belaruskae naselnictva Auhustouskaha paveta Suvalkskaj huberni (druhaja palova XIX – paćatak XX st.st),Belaruskie Zeszyty Historyczne 2004, z. 21, 156-168, tab.; Matreńczyk A., Augustowskie objawienie, „Przegląd Prawosławny” 2005, nr 1, s. 28; Uzup. A. Troc, Jeszcze o ikonie „Augustowskie objawienie”, „Przegląd Prawosławny” 2005, nr 2, s. 19, il.;