-
- etykieta
W Aleksandrowie znajdowała stacja kolejowa i Komora Celna I Stopnia na granicy z Prusami. W roku 1875 rząd wydzielił na budowę cerkwi z budżetu 35 tys. rubli. Cerkiew wzniesiono według projektu synodalnego architekta Trusowa na placu o powierzchni 2800 m2 obok dworca kolejowego. Wyświęcono ją 8 września 1877 roku. Murowaną z cegły świątynię zwieńczał ośmioboczny bęben z kopułą nad częścią ołtarzową i dwukondygnacyjna dzwonnica. Projekt z niewielkimi zmianami powtórzono w Grajewie, Mławie, Granicy i Słupcy. Dwudziestego trzeciego sierpnia 1879 roku świątynię odwiedził car Aleksander II, który udawał się na spotkanie z cesarzem Wilhelmem. Po odzyskaniu niepodległości w latach dwudziestych usunięto z cerkwi kopułę i dzwonnicę, następnie ją rozebrano. W latach siedemdziesiątych na pustym placu stanął pawilon handlowy.
Literatura: Poseśćenie Aleksandro-Nevskoj cerkvi v pos. Aleksandrove – Pogranićnom Gosudarem Imperatorom 23 avgusta 1879 goda. ChVEV 1879, s.301; Ućreżdenie prichodskogo popicitelstva pri Aleksandronevskoj cerkvi v Aleksandre Pogranićnom. ChVEV 1882, s. 377; Postrojka i osvjaśćenie (domovoj) cerkvi v gor. Gostynine (pripisnoj k prichodu Aleksandrov Pogranićnyj, 10.03.1885 g.). ChVEV 1885, s. 214; Iz Aleksandrova. 1886, s.273; Ustrojstvo cerkovnoj ogrady v Aleksandrove-pogranićnom. CHVEV1893, s.314-5; Ukaz Sv. Sinoda ot 30.10.1898 g. Nr 22730 o nadele prićtu Aleksandronevskoj cerkvi v posade Aleksandrove pogranicnom poduchovnych zemel; imenija Kobelice, Varśavskoj gubernii, plośćadeju 35 morgov 171 prentov, pod usloviem sochranenija v sile dejstvujuśćago kontrakta po arende sich zemel. ChVEV 1898, s.469; Ćestvovanie prichożanami svoich duchovnych pastyrej (prot. Nikolaja Livćaka); 35-letie svjaśćenstva). ChVEV 1900, s.147; Razborka pravoslavnoj cerkvi. Voskresnoe Ćtenie 1930, nr 9, s. 144, nr 14, s. 223, nr 17, s. 275, foto; WISZKA Emilian: Kozacka mogiła. Przegląd Prawosławny 1993, nr 6, s. 12-13, il.; HAJDUCZENIA Mikołaj Parafia prawosławna św. Aleksandra Newskiego w Aleksandrowie Kujawskim. Polski Żołnierz Prawosławny 2001, nr 4, s.15; ZIÓŁKOWSKI Bogdan: Prawosławie na Kujawach Wschodnich i w Ziemi Dobrzyńskiej w XIX i XX wieku. Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie 2000, t. 14, s. 89-117; [ALEKSANDRÓW Kujawski] U k r a i ń s k i cmentarz wojskowy w Aleksandrowie Kujawskim. [B.m.i r.w.] [1993], ss. 4, il.; Kto jest pochowany na Kurhanie Kozackim w Aleksandrowie Kujawskim ? Polski Żołnierz Prawosławny 2000, nr 1, s. 14-16; HAJDUCZENIA Mikołaj ks.: Parafia prawosławna w Aleksandrie Kujawskim; PŻP 2001, IV, 15; DAWNY Aleksandrów. Oprac. Jerzy Erwiński, Tomasz Krzemiński, Jerzy Trescher. Wydawca Oficyna Wydawnicza PHU „LARS-ANTYKI”, Aleksandrów Kujawski 2004, ss. 108, 123 il.;